ИСТИҚЛОЛИЯТИ ДАВЛАТӢ - ПОЯИ РУШДИ УСТУВОР ВА КАФИЛИ АМНИЯТИ МИЛЛӢ

Истиқлолият яке аз мафҳумҳои калидии сиёсати муосир ва рукни асосии давлатдорӣ мебошад. Давлате, ки истиқлолияти комил надорад, дар сиёсати дохилӣ ва хориҷӣ бо маҳдудиятҳо рӯ ба рӯ мешавад. Бе истиқлолият давлат наметавонад роҳи рушди худро муайян намояд, захираҳои табиӣ ва инсониро ба манфиати мардум истифода барад ва дар муносибатҳои байналмилалӣ ҳамчун субъекти баробарҳуқуқ баромад кунад.

Дар шароити ҷаҳонишавии имрӯз, ки қудратҳои бузург барои нуфузи геополитикӣ рақобати шадид доранд, истиқлолият танҳо дастоварди таърихӣ нест, балки шарти ҳаётан муҳим барои амнияти миллӣ ва рушди устувори кишварҳо мебошад.

Амнияти миллӣ мафҳумест, ки ҳамаи соҳаҳои ҳаёти давлат ва ҷомеаро фаро мегирад: сиёсӣ, иқтисодӣ, фарҳангӣ ва ҳарбӣ. Агар давлат истиқлолияти комил надошта бошад, амнияти миллӣ зери хатар мемонад.

Омилҳои робитаи истиқлолият ва амният

Сиёсӣ – давлат имкони қабули қарорҳои мустақилро дорад, аз дахолати хориҷӣ эмин аст;

Иқтисодӣ – истиқлолият имкон медиҳад, ки иқтисоди миллӣ худкифо ва аз вобастагиҳои зиёдатӣ озод бошад;

Фарҳангӣ – ҳифзи забон ва арзишҳои миллӣ ҳамчун сипари маънавӣ бар зидди таҳдидҳои ҷаҳонишавӣ;

Ҳарбӣ – истиқлолият шарти рушди низоми дифоъ ва таъмини амнияти марзҳо мебошад.

Консепсияи рушди устувор, ки аз ҷониби СММ пешниҳод шудааст, ба тавозуни иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва экологӣ такя мекунад. Ҳар кадом аз ин ҷанбаҳо танҳо дар шароити истиқлолияти комил таъмин мешаванд.

Рушди иқтисодӣ: давлатҳои соҳибистиқлол сиёсати иқтисодии худро мустақилона таҳия карда, афзалиятҳои миллӣ ва манфиатҳои дохилиро ба назар мегиранд.

Рушди иҷтимоӣ: истиқлолият шароити татбиқи барномаҳои иҷтимоӣ ва ислоҳоти соҳаи маориф, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоиро фароҳам меорад.

Муҳити зист: давлатҳои соҳибистиқлол метавонанд сиёсатҳои экологиро мувофиқи ниёзҳои дохилӣ роҳандозӣ кунанд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мавқеи ҷуғрофии худ дар маркази Осиёи Марказӣ, ки минтақаи ҳассос ва муҳим аст, аҳамияти геополитикии калон дорад. Ин мавқеъ якҷоя бо истиқлолият ба кишвар имконият медиҳад, ки:

-сиёсати хориҷии мутавозинро пеш барад (ҳамкорӣ бо Русия, Чин, кишварҳои Ғарб ва Шарқ);

-ҳамчун узви фаъоли созмонҳои байналмилалӣ (СММ, СҲШ, СААД, ИДМ) нақш бозад;

-манфиатҳои миллиро дар баробари рақобатҳои геополитикӣ ҳимоя кунад.

Мавқеи Ҷумҳурии Тоҷикистонн дар масоили энергетикаи обӣ намунаи равшани истиқлолият дар соҳаи геополитикӣ мебошад: сохтмони НОБ “Роғун” рамзи истифодаи мустақили захираҳои миллӣ ва таҳкими нуфузи байналмилалии кишвар гардид.

Истиқлолият танҳо дастоварди таърихӣ нест, балки сармояест, ки барои наслҳои оянда мерос мемонад.

Барои ҷавонон: имкони таҳсил ва фаъолияти касбӣ дар кишвари худ бе маҷбурӣ ба муҳоҷират.

Барои ҷомеа: ваҳдати миллӣ ва суботи сиёсӣ ҳамчун пояи зиндагии осоишта.

Барои миллат: пойдории забон, фарҳанг ва ҳувияти миллӣ дар тӯли наслҳо.

Тавре ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвоми миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо таъкид менамоянд: «Истиқлолият муқаддастарин дастоварди мо ва пояи давлатдории миллӣ мебошад».

Ҳифзи истиқлолият, махсусан дар шароити ҷаҳонишавӣ ва рақобатҳои геополитикӣ осон нест. Баъзе мушкилоти асосӣ инҳоянд:

-вобастагии иқтисодӣ аз бозорҳои ҷаҳонӣ ва кишварҳои абарқудрат;

-таҳдидҳои амниятӣ аз терроризм ва ифротгароӣ;

-рақобати геополитикӣ дар минтақаҳои марзӣ;

-таҳдидҳои фарҳангӣ ва иттилоотӣ (аз даст додани арзишҳои миллӣ).

Барои он ки истиқлолият на танҳо рамз, балки моҳияти воқеӣ дошта бошад, зарур аст:

1. Рушди иқтисоди миллӣ: дастгирии истеҳсолот, соҳибкорӣ ва сармоягузорӣ.

2. Таҳкими низоми маориф ва илм: маориф омили асосии худшиносӣ ва рушди кадрҳои миллӣ.

3. Сиёсати фарҳангӣ: ҳифз ва тарғиби забони тоҷикӣ, суннатҳо ва арзишҳои миллӣ.

4. Амният ва марзбонӣ: ҳифзи марзҳо ва мубориза бо таҳдидҳои муосир.

5. Ҳамкории байналмилалӣ: барқарории муносибатҳои баробар ва мутавозин бо давлатҳо ва созмонҳои ҷаҳонӣ.

Истиқлолияти давлатӣ танҳо озодии сиёсӣ нест, балки шарти асосии рушди устувор, амнияти миллӣ ва пойдории давлатдорӣ мебошад. Барои Ҷумҳурии Тоҷикистон, истиқлолият рамзи эҳёи миллӣ ва имконияти ҳифзи манфиатҳои стратегӣ дар арсаи ҷаҳонӣ аст.

Амирхонзода Хуршед Амирхон,

муовини директори Маркази

ҷумҳуриявии таълимию методӣ